Najważniejsze przywileje szlacheckie. Nazwa przywileju Data Kto wydał przywilej i treść przywileju. Przywilej budziński (w Budzie ) 1355 Wydany przez Ludwika Węgierskiego, w którym władca zobowiązał się do: nienakładania podatków nadzwyczajnych korzystania z własnych stacji podczas objazdu kraju Stosunek ten układał się różnie w różnych monarchiach stanowych(..)Czasem zależnie od układu sił społecznych monarchia utrzymywała silną silną przewagę nad zgromadzeniami mającymi wówczas jedynie charakter organów doradczych,z którymi król musiał się liczyć, czasem znów stany uzyskiwały głos decydujący, któremu Hasło krzyżówkowe „przywileje” w słowniku szaradzisty. W niniejszym słowniku krzyżówkowym dla słowa przywileje znajduje się prawie 14 odpowiedzi do krzyżówki. Definicje te zostały podzielone na 2 różne grupy znaczeniowe. Jeżeli znasz inne definicje dla hasła „ przywileje ” lub potrafisz określić ich nowy kontekst Prowadziło to do całkowitego paraliżu organów państwa i przybliżało je do upadku. W wykształcaniu się ustroju państwa (demokracji szlacheckiej) można wyróżnić dwa etapy. Pierwszy obejmował lata 1454-1505 i był okresem w którym wydano najważniejsze przywileje oraz powstał sejm i ustaliły się jego kompetencje. Żeby otrzymać poparcie wydał wielki przywilej w Koszycach w 1374 r., w którym zwalniał szlachtę od podatków z wyjątkiem dwóch groszy od łana chłopskiego, a także ograniczał darmowy udział szlachty w pospolitym ruszeniu tylko do obrony granic państwowych. Poza granicami zobowiązywał się płacić. ROZWÓJ PRZYWILEJÓW SZLACHECKICH. Przywilej Wystawca Okoliczności nadania Treść dokumentu 1374 – koszycki Koszyce. Ludwik Węgierski Król chciał uzyskad zgodę szlachty na wybór jednej z córek na króla. zmniejszono podatki dla szlachty z 12 do 2 groszy z łana chłopskiego zwolniono szlachtę z pozostałych opłata na rzecz paostwa GP8BV8d. Pytanie Odpowiedź 1228 rozpocznij naukę Cienia, Władysław III Laskonogi; przywileje Kościoła, zachowanie starych praw i nieustanawianie nowych 1374 rozpocznij naukę Koszyce, Ludwik Wegierski - aby zyskać poparcie szlachty; zmniejszenie podatku łanowego o 10 groszy, żołd za udział w zagranicznych wojnach, starosta tylko Polakiem; ograniczenie władzy króla nad szlachtą 1423 rozpocznij naukę Warta, statut warcki, Jagiełło - ciągłość dynastii; statut antychłopski - szlachta może przejąć prawa sołtysa 1422, 1430, 1433 rozpocznij naukę Czerwińsk, Jedlna, Kraków; Jagiełło - ciągłość dynastii; szlachcic nie może być pojmany bez nakazu sądu 1454 rozpocznij naukę Cerkwica, przywilej cerekwicki, Kazimierz IV Jagiellończyk - wojna 13-letnia - pospolite ruszenie; król nie może nakładać podatków i zwoływać posp. ruszenia bez szlachty 1496 rozpocznij naukę Piotrków, statutu piotrkowskie; Jan Olbracht - przed wyprawą na Mołdawię; statuty antychłopskie (1 chłop ze wsi może ją opuścić) i antymieszczańskie(uprawa ziem tylko w granicach miasta) 1501 rozpocznij naukę Mielnica, przywilej mielnicki; Aleksander Jagiellończyk; senat najważniejszy; początek sporu możnych ze szlachtą; zniesiony - 1504 1505 rozpocznij naukę nihil novi, Radom Odpowiedzi EKSPERTażór odpowiedział(a) o 17:41 Przywileje szlacheckie:-1228 r Cienia,Władysław Laskonogi:obietnica zachowania immunitetów i rządzenia według rady biskupa i baronów-1291 r Lutomyśl,Wacław II Czeski:obietnica obsadzania urzędów księstwa miejscowymi panami,nienakładanie nowych podatków-1355 r Buda ,Ludwik Węgierski:zwolnienie szlachty od nadzwyczajnych podatków-1374 r Koszyce,Ludwik Węgierski:przywilej gwarantował królowi jeden stały podatek-2 groszy z łanu-1388 r Piotrków,Jagiełło:król zobowiązuje się do wykupienia szlachcica,który trafiłby do niewoli podczas wypraw poza krajem-1422 r Czerwińsk,Jagiełło:nietykalność majątkowa bez prawomocnego wyroku-1423 r Warta,Jagiełło:dopuszczenie wykupu sołectw od nieposłusznych sołtysów,ograniczenie przenoszenia się poddanych do miasta-1430 r Jedlnia,Jagiełło:nietykalność osobista szlachty bez wyroku sądowego-1454 r Cerekwica i Nieszawa,:zobowiązanie do nienakładania nowych podatków-1496 r Piotrków,Jan Olbracht:najwyżej 1 chłop rocz\nie może opuścić wieś,zwolnienia z ceł dla szlachty-1505 r Radom:Nihil novi-nowe prawa i podatki mogą być nakładane tylko za zgodą Sejmu i szlachecka to system wykształcony w Polsce na przełomie XV i XVI wieku polegający na współrządzeniu krajem przez szlachtę. Uważasz, że ktoś się myli? lub Szlachta polska - magnaci – grupa najbogatsza - szlachta średnia – najliczniejsza - szlachta zagrodowa (zaściankowa) – posiadała herby (tym różniła się od chłopstwa) - gołota – najuboższa warstwa szlachecka, pozostawała na służbie u magnatów Przywileje szlacheckie - przywilej koszycki – 1374, nadany przez Ludwika Węgierskiego, wprowadzenie stałej wielkości podatku przez króla - przywilej czerwiński – 1422, nadany przez Władysława Jagiełłę, król nie może zabrać majątku szlachcica bez wyroku sądowego - przywilej warcki – 1423, nadany przez Władysława Jagiełłę, szlachta miała prawo do wyceny i wykupu majątków sołtysów, chłopom ograniczono prawo do opuszczania wsi - przywilej jedleńsko-krakowski – 1430 i 1433, nadany przez Władysława Jagiełłę, król nie może uwięzić szlachcica bez wyroku sądowego - przywilej cerekwicko-nieszawski – 1454, nadany przez Kazimierza IV Jagiellończyka, król nie może ustalać nowych podatków ani zwoływać pospolitego ruszenia bez zgody sejmików ziemskich - przywilej piotrkowski – 1496, nadany przez Jana I Olbrachta, ograniczenie praw mieszczan na korzyść szlachty, zwolnienie szlachty z opłat celnych - konsytuacja Nihil novi (nic nowego)– 1505, nadana przez Aleksandra Jagiellończyka, świadczyła o wyższości szlachty nad magnaterią, jednocześnie stan szlachecki zaczął współrządzić państwem – w Polsce powstał nowy system rządów określany jako demokracja szlachecka Sejmiki ziemskie – zjazdy szlachty danego terytorium, organizowane od XV wieku, najczęściej odbywały się w kościołach; miały wielki wpływ na politykę państwa; delegatami sejmików byli posłowie, którzy otrzymywali instrukcje sejmikowe z postulatami poruszanymi na zjazdach Sejm walny – powstał w wyniku przekształcenia zjazdów walnych na przełomie XV i XVI wieku - przedstawiciele szlachty utworzyli izbę poselską, a rada królewska – senat; król był natomiast osobnym stanem sejmującym - pierwsze obrady odbyły się w 1493 roku w Piotrkowie za panowania Jana Olbrachta – zapoczątkowały polski parlamentaryzm - stany sejmujące: król (zwoływał sejm, ustalał jego miejsce i czas obrad, przewodniczył obradom), izba poselska (przewodniczył jej marszałek) oraz senat – sejm i senat zatwierdzały konstytucje sejmowe - każdy z posłów mógł posłużyć się prawem „veto” (nie pozwalam), jeśli uważał, że uchwalane prawa są niekorzystne Władza królewska podczas demokracji szlacheckiej - władca wyznaczał kanclerzy (polityka wewnętrzna), podskarbich (finanse) oraz hetmanów (wojskowość) - nadawał zasłużonym urzędnikom ziemie królewskie – królewszczyzny Ruch egzekucyjny – dążenie szlachty do przeprowadzenia reform w państwie; nasilił się za panowania Zygmunta Augusta; najważniejsze postulaty ruchu: zawarcie ścisłej unii z Litwą, zwrot majątków królewskich (królewszczyzn) rozdawanych wcześniej przez władców magnaterii. Dzięki ruchowi: częściowo odebrano magnatom wcześniej dane majątki – królewszczyzny stały się dobrem państwowym, utworzono wojsko kwarciane (utrzymywane z ¼ dochodu z królewszczyzn). Poniższy materiał został opracowany przez Przeczytanie i zapamiętanie tych informacji ułatwi Ci zdanie klasówki. Pamiętaj korzystanie z naszych opracowań nie zastępuje Twoich obecności w szkole, korzystania z podręczników i rozwiązywania zadań domowych. Przywileje szlacheckiePrzywilej- słowo to wywodzi się z łaciny i pierwotnie znaczyło tyle co pierwszeństwo, nadawał zwykle monarcha określonej grupie społecznej (stanowi). Przywileje jakimi cieszyła się szlachta Polska uchodzą za najbardziej rozbudowane w Europie. W ich wyniku stan szlachecki w Polsce uzyskiwał szczególne uprawnienia: polityczne, gospodarcze,sądowo-administracyjne oraz zwolnienie z opłat. Wielu historyków to właśnie w nich upatruje słabość władzy centralnej w kraju. Przywileje Polskiej szlachty kształtowały się przez kilka stuleci poczynając od XIII w. Ich rozległość i charakter jest wypadkową niepewnej pozycji monarchy, który w drodze ustępstw prawnych pragnie uzyskać i umocnić się na tronie. Najwcześniejsze przywileje miały charakter indywidualny dotyczyły bądź poszczególnych osób bądź instytucji kościoła na ogół miały charakter immunitetów czyli wyjęcia spod prawa książęcego. Za pierwszy Polski przywilej grupowy ale ograniczony w swym działaniu do terenów Małopolski uchodzi wydany w 1228 r. przez pierwszego elekcyjnego króla Polski Władysława Laskonogiego przywilej z Cieni okolice Kalisza. Okoliczności, które zmusiły władcę do wydania tego aktu prawnego prezentują się następująco. W Polsce trwał okres rozbicia dzielnicowego. Najważniejsza w tamtym czasie była dzielnica Małopolska tzw. zwierzchnia ze stolicą w Krakowie. Konflikt o objęcie tej dzielnicy toczył się pomiędzy Władysławem Laskonogim, Konradem Mazowieckim i Władysławem Odonicem. Dzięki ogłoszonemu przywilejowi Władysław Laskonogi objął władzę w Krakowie. Sam zaś akt prawny zawierał następujące zapisy: Władca zobowiązał się nie wprowadzać nowych praw bez zgody małopolskich świeckich możnowładców i duchownych. Dawne prawa zostają zachowane i respektowane. Obiecywał również, że podatkami i innymi różnymi powinnościami nie będzie ludności dzielnicy Małopolski obciążał ponad rozsądną interesujący nas przywilejem będzie wydany w 1355 r. w Budzie. Był to okres panowania ostatniego na tronie Polskim Piasta Kazimierza Wielkiego, który z powodu braku legalnego męskiego potomka oraz ciężkiej choroby poszukiwał władcy, który godnie zastąpi go na tronie najpoważniejszym kandydatem był Ludwik Węgierski, który w zamian za objęcie władzy w Polsce nadał szlachcie uprawnienia: Przyszły król Polski zobowiązywał się do nienakładania i niepobierania nowych podatków poza przyjętą zwyczajową normę oraz do pokrywania strat, które szlachta ponosiła w wojennych wyprawach zagranicznych. Zrezygnował również z tzw. posługi stacji czyli utrzymywania króla przez szlachtę odwiedzającego dobra królewskie w państwie od tej chwili król samo musiał finansować swoje podróże po kraju. Kolejny przywilej, który w zdecydowany stopniu spowodował nałożenie większych ciężarów fiskalnych na chłopów a odciążył szlachtę był tzw. przywilej koszycki z 1374 r. Ludwik Andegaweński nie posiadał męskiego potomka, który mógłby objąć tron po jego śmierci. Miał natomiast kilka córek, pragnął zagwarantować tron Polski dlajednej z nich dlatego wydal dla szlachty specjalne uprawnienia. Dzięki nim, szlachta zyskała wpływ na wybór następcy tronu jak się później okazało godność tą sprawowała Jadwiga. Przywilej koszycki był aktem prawnym obowiązującym całą szlachtę w kraju i zawierał następujące zapisy: Zmniejszenie dla szlachty z podatków w wysokości 2 groszy od domu lubosady gdzie wcześniej obowiązywało 12 groszy. 1. Początki demokracji szlacheckiej Szlachta polska XVI wieku: magnateria, szlachta średnia, szlachta zagrodowa, gołota Przywileje szlacheckie – 1374 – pierwszy przywilej nadany w Koszycach przez Ludwika Andegaweńskiego, uchwalona w 1505 roku konstytucja Nihil novi przypieczętowała utworzenie nowego ustroju – demokracji szlacheckiej Sejm walny – zjazd władcy, senatu oraz sejmu (trzech stanów sejmujących); pierwszy odbył się w 1493 w Piotrkowie Ruch egzekucyjny - dążenie szlachty do przeprowadzenia reform w państwie (m. in. zwrotu nadanych magnaterii królewszczyzn); nasilił się za panowania Zygmunta Augusta 2. Rozwój gospodarczy Polski 1466 – Polska uzyskuje dostęp do morza, dzięki czemu mogła swobodnie się rozwijać Szczególnie rozwijał się Gdańsk, gdzie odbywało się aż 80% polskiej wymiany handlowej z krajami zagranicznymi Folwarki – duże gospodarstwa rolne zakładane przez szlachtę w celu uzyskania jak największych zysków 3. Czasy Zygmunta Starego Jagiellonowie – na przełomie XV i XVI wieku – jedna z ważniejszych dynastii w Europie – sprawowali władzę w Polsce, Litwie, na Węgrzech i w Czechach Próby złamania pokoju toruńskiego (1466) przez Zakon krzyżacki – zawarcie antyjagiellońskiego układu z Habsburgami oraz Moskwą 1514 – bitwa pod Orszą z Moskwą; wygrana wojsk polskich 1515 – układ dynastyczny Zygmunta Starego z cesarzem Maksymilianem Habsburgiem (śluby wiedeńskie) 1519-1522 wojna polsko-krzyżacka – przegrana Zakonu 1525 – Albrecht Hohenzollern składa Zygmuntowi Staremu hołd lenny (przysięgę wierności) 4. Rzeczpospolita Obojga Narodów 1386 – zawarcie unii polsko-litewskiej w Krewie (unia personalna – oba państwa połączone głową władcy) 1569 – zawarcie unii lubelskiej; na mocy tejże unii Korona i Litwa stanowiły odtąd Rzeczpospolitą Obojga Narodów, ze wspólnie obieranym królem, wspólnym sejmem, wspólną polityką zagraniczną i wspólną monetą; była unią realną: Korona i Litwa zachowały odrębne urzędy centralne, oddzielny skarb, oddzielne armie, a także oddzielne urzędy ziemskie i sądy oparte na odrębnych statutach; do Polski przyłączono województwa: bracławskie, kijowskie, podlaskie i wołyńskie skutki unii: Rzeczpospolita Obojga Narodów zajmowała powierzchnię ok. 800 tys. km2 , mieszkało w niej ponad 7 mln ludzi różnych nacji: Polacy, Rusini, Litwini, Żydzi, Ormianie i Tatarzy 1563-1570 wojna o Inflanty; w wyniku pokoju postanowiono, że: Szwecja otrzyma Estonię, Dania wyspy na Bałtyku, Rzeczpospolita południową część Inflant z Rygą, Rosja jako strona przegrana 5. Kultura polskiego odrodzenia Złoty wiek – wiek XVI, okres świetności Rzeczpospolitej: potęga polityczna, militarna i ekonomiczna: rozwój gospodarczy, kulturalny kraju Ważne postaci polskiej nauki: Mikołaj Kopernik (astronomia), Maciej z Miechowa (geografia), Marcin Kromer (historia) Rozwój polskiej literatury narodowej: Jan Kochanowski, Mikołaj Rej, Szymon Szymonowic Rozwój polskiej myśli politycznej – Andrzej Frycz Modrzewski Architektura renesansowa w Polsce: kamienice w Zamościu (idealnym mieście renesansowym), Poznaniu, Krakowie, Gdańsku, przebudowa Zamku Wawelskiego w Krakowie – dobudowanie kaplicy Zygmuntowskiej 6. Kraj wielu wyznań Rozwój ruchów reformatorskich: luteranizm popularny wśród mieszczan, kalwinizm – szlachty 1573 – konfederacja zawiązana przez szlachtę polską w czasie bezkrólewia w Warszawie; była jednym z pierwszych w Europie aktów szerokiej tolerancji religijnej Działalność zakonu jezuitów w Polsce (następstwa soboru trydenckiego): rozwój szkolnictwa, wpływ jezuitów na politykę (działalność kaznodziejska Piotra Skargi) 1596 – zawarcie unii brzeskiej przez duchowieństwo katolickie i część duchowieństwa prawosławnego, które uznało zwierzchnictwo papieża – powstanie Kościoła grekokatolickiego (unickiego) 7. Pierwsi królowie elekcyjni 1573 – pierwsza wolna elekcja w Polsce; na króla wybrano Francuza, Henryka Walezego Artykuły henrykowskie – najważniejsze zasady ustrojowe Rzeczypospolitej, spisane w formie 21 artykułów przez szlachtę zebraną podczas bezkrólewia 1573; stanowiły rodzaj stałej ustawy zasadniczej zaprzysięganej przez wszystkich nowo wstępujących na tron polski monarchów, począwszy od Henryka III Walezego Pacta conventa - umowa zawierana pomiędzy królem elektem i wyborcami, zobowiązywała króla do wykonania postulatów uchwalonych na sejmie konwokacyjnym 1576 – koronacja księcia Siedmiogrodu, Stefana Batorego, na króla Polski; zreformował armię, pokonał państwo moskiewskie w walce o Inflanty (na podstawie pokoju w Jamie Zapolskim Polska odzyskała utracone wcześniej ziemie w Inflantach – Moskwa pozostała bez dostępu do morza) Poniższy materiał został opracowany przez Przeczytanie i zapamiętanie tych informacji ułatwi Ci zdanie klasówki. Pamiętaj korzystanie z naszych opracowań nie zastępuje Twoich obecności w szkole, korzystania z podręczników i rozwiązywania zadań domowych.

przywileje szlacheckie od 1374 do 1505